زینب

عوامل ايجاد و تقويت قناعت در زندگي خانوادگي

دقّت در آثار ارزشمند فردي و اجتماعي، كه براي قناعت بر شمرده شد، ما را به اين نتيجه رهنمون مي‏سازد كه براي برخورداري از زندگي راحت، طيّب، زيبا، همراه با عزّت و اصلاح نفس، بايد خود قناعت پيشه باشيم و زندگي اجتماعي خود را نيز با فرد قانعي انتخاب كنيم. اين ايده آل‏ترين شرايطي است كه بر اساس آن مي‏توان اهداف فوق را دنبال كرد و به آن نايل شد.

عامل خانوادگي

در روايت است كه فردي به نام ابراهيم كرخي به حضور امام صادق(ع) رسيد و عرضه داشت: «همسر موفقي داشتم كه از دنيا رفت و اينك قصد ازدواج دارم. حضرت فرمودند:

ببين خود را كجا قرار مي‏دهي…. زنان سه دسته‏اند: زن زاياي مهربان، كه شوهر خود را در كار دنيا و آخرتش ياري مي‏رساند و روزگار را بر او سخت نمي‏كند. زن نازا و بي‏بهره از زيبايي، كه شوهرش را در امور خير ياري نمي‏رساند، و زن پر سر و صدا، پا به در و عيب‌جو كه زياد را اندك مي‏شمارد و كم را نمي‏پذيرد.13

از مجموع اين روايات اهميّت انتخاب همسر قانع روشن مي‏شود. فراز آخر روايت اخير تصريح مي‏كند، زني كه خدمات زياد همسر را كم به شمار آورد و خدمات كم او را نپذيرد، از جمله زنان شايسته براي گزينش به عنوان همسر نيست؛ ازدواج با او كمتر به آرامش و سازگاري منجر مي‏شود. بنابراين، مهم‏ترين اقدام در اين جهت، انتخاب همسر قانع و قدر شناس است. در روايتي چنين آمده است:

يك روز صبح علي(ع) به فاطمه(س) فرمود: آيا غذايي نزد تو هست تا از آن تناول كنيم؟ حضرت فاطمه (س) گفت: قسم به آن كسي كه پدرم را به نبوّت و تو را به وصايت و خلافت گرامي داشت، چيزي نزد من نيست تا آن را در اختيار تو بگذارم. دو روز است كه آنچه داشته‏ايم، به رغم نياز خود و حسن و حسينم به ديگران داده‌‏ايم. پس علي(ع) فرمود:‌اي فاطمه، چرا مرا از اين قضيّه آگاه نكردي تا غذايي برايتان تهيه كنم؟ حضرت فاطمه(س) گفت:‌اي ابا الحسن، من از خداي خود حيا دارم كه تو را بر كاري تكليف كنم كه بر آن قادر نيستي.

از اين حديث ارزشمند، به دست مي‌آيد كه كتمان نيازها و بازگو نكردن آن در نزد همسر، به ويژه هنگامي كه تأمين آن براي او ممكن نيست، از مصاديق بارز قناعت و موجب آرامش هر چه بيشتر زندگي مشترك خواهد بود.

علاوه بر اين، گاهي مناسب است كه فرد با درك شريك زندگي خويش، نه تنها از او در خواستي نكند، بلكه سعي كند او را در اوج مشكلات معيشتي به صبر سفارشي و به توجه به عنايات خداوند متعال و توكل بر او ترغيب كند.

مردي به حضور رسول خدا(ص) شرفياب شد و عرض كرد: همسري دارم هر گاه وارد منزل مي‏شوم به استقبال من مي‏آيد و چون خارج مي‏شوم، بدرقه‏ام مي‏كند. هر گاه مرا غمگين مي‏بيند، مي‏گويد: چرا ناراحتي؟ اگر براي روزي خود نگراني، ديگري (خداوند) عهده‏دار آن است و اگر براي آخرت خود بيمناكي، خداوند دل مشغولي تو را بيشتر سازد. پس رسول خدا(ص) فرمودند: «ان للّه عمالاً و هذه من عمّاله لها نصف اجر الشهيد؛14 به درستي كه براي خدا كار گزاراني‏است و اين زن از كارگزاران خدا است كه براي او نيمي از پاداش شهيد است.

اين همسر قانع نه تنها خود با مشكلات كنار آمده است و توقعي از همسر خويش ندارد، بلكه زمينه بروز هر گونه ناراحتي در زمينه معيشت را نيز از همسر خود دور مي‏كند. چنين زن و شوهري در كنار نقش همسري بسيار مطلوب نقش والديني خوبي نيز ايفا مي‌كنند. با داشتن ويژگي قناعت، پذيرش والدين بالا مي‌رود و با صورت‌ها و موقعيت‌هاي مختلف كنار مي‌آيند. والديني كه درجه پذيرش بالايي دارند، روش فرزند پروري دموكراتيك اتخاذ مي‌كنند و اين حرمت و عزت نفس فرزند را به دنبال دارد.15